Çfarë është Glaukoma?

Description

Glaukoma është një grup sëmundjesh të syrit që shkaktojnë dëmtim progresiv të nervit optik në pikën ku ai lejon syrin të transportojë informacionin vizual në tru.

 

Nëse lihet pa trajtuar, shumë tipe të glaukomës zhvillohen (pa paralajmëruar simptoma të dukshme tek pacienti) drejt përkeqësimit gradual të shikimit, që mund të çojnë edhe deri në verbërim. Për sa kohë që nuk trajtohen, dëmtimi i shikimit është përgjithësisht i pakthyeshëm, prandaj shpesh glaukoma përshkruhet si “sëmundje e heshtur e verbërisë” ose si “hajdute e qetë e shikimit”.

 

Glaukoma është shkaku i dytë më i zakonshëm për verbërinë në mbarë botën. Është vlerësuar se 4.5 milionë njerëz në të gjithë botën janë të verbër për shkak të glaukomës, dhe se ky numër do të rritet në 11.2 milionë në vitin 2020. Është e rëndësishme të dihet se, falë progresit të heshtur të kësaj sëmundjeje, të paktën në stadet e hershme, deri në 50% e personave të prekur në vendet e zhvilluara nuk janë të ndërgjegjshëm nëse janë të prekur nga glaukoma apo jo. Ky numër mund të rritet deri në 90% në vendet e pazhvilluara të botës.

 

Ka disa tipe të glaukomës. Disa mund të ndodhin si një komplikim i çrregullimeve të tjera të shikimit (të ashtuquajturat glaukomat “sekondare”) por shumica janë “primare” dhe ndodhin pa ndonjë shkak të njohur. Dikur besohej se shkaku i shumë ose i të gjitha glaukomave ishte presioni i lartë i gjakut në sy, i njohur si presioni intrakular (IOP). Tashmë është vënë re se edhe njerëzit pa probleme të presionit të lartë të gjakut në sy mund të vuajnë nga glaukoma. Sot, presioni intrakular (IOP) konsiderohet si një “faktor rreziku” për glaukomën, së bashku me faktorë të tjerë si origjina raciale, historia e familjes, miopia e lartë dhe mosha.

Disa forma të glaukomës mund të ndodhin gjatë lindjes (kongenitale) ose gjatë infantilitetit dhe fëmijërisë. Megjithatë, në shumë raste, glaukoma shfaqet pas dekadës së 4-t të jetës, dhe frekuenca e saj rritet me rritjen e moshës. Nuk ka ndonjë ndryshim të përcaktuar qartë në incidencën e glaukomës midis burrave dhe grave.

 

Tipet më të zakonshme të glaukomës tek të rriturit janë Glaukoma Primare me Kënd të Hapur (POAG), një formë me pacientë të shumtë në gjeneratat e hershme në Kaukaz dhe Afrikë, dhe Glaukoma me Kënd të Mbyllur (ACG), e cila është më e përhapur në pacientët e gjeneratave në Azi. Glaukoma me Kënd të Mbyllur është shpesh kronike, si edhe POAG-ja, por mund të jetë edhe akute, ku zakonisht është prezente si një gjendje e dhimbshme okulare që çon në humbje të shpejtë të shikimit.

 

Nuk ka ende asnjë kurë për glaukomën dhe humbja e shikimit është e pakthyeshme. Megjithatë, mjekimi ose operacioni (tradicional ose me lazer) mund të ndalojnë ose të ulin ritmin e humbjes së mëtejshme të shikimit. Prandaj konstatimi i hershëm është esencial në limitimin e dëmtimit të të parit dhe parandalimin e ecurisë drejt dëmeve të rënda të shikimit apo edhe humbjes së tij.

 

Përcaktimi i Glaukomës

Glaukoma mund të konsiderohet si një grup sëmundjesh që përfundon me një neuropati optike që është e përcaktuar nga ndryshime strukturore dhe deficite funksionale. Kuptimi mjekësor i natyrës së glaukomës ka ndryshuar rrënjësisht në vitet e fundit, dhe një përcaktim i kompletuar dhe një kriter diagnostik duhet ende të finalizohen.

 

Frekuenca e Glaukomës

Numri i personave të vlerësuar me probleme të glaukomës fillestare është 4.5 milionë, që përllogaritet afërsisht me 12% të gjithë popullsisë me probleme të shikimit. Incidenca e POAG-së rritet me rritjen në moshë, dhe progresioni i saj është më i shpeshtë në popullsinë afrikane. Glaukoma me kënd të mbyllur është një formë e zakonshme në popullsinë aziatike.

 

Parandalimi dhe Trajtimi

Njohuritë për parandalimin dhe trajtimin e glaukomës janë të pakta në popullatë; megjithatë ka metoda efektive të trajtimit mjekësor dhe operator nëse sëmundja diagnostikohet në stadet e hershme. Përmes trajtimit të duhur mund të ruhet shikimi, në të kundërt përkeqësimi i kushteve mund të çojë në kufizime të rënda të fushës së shikimit dhe verbëri të pakthyeshme.

 

Cilët preken më tepër nga glaukoma?

Glaukoma mund të prekë këdo dhe pacienti mund të trajtohet, por jo të shërohet prej saj. Mënyra e vetme për të parandaluar humbjen e shikimit është dignostikimi i hershëm i sëmundjes dhe trajtimi i saj. Prandaj është shumë e rëndësishme që të gjithë t’i nënshtrohen vizitave okulistike periodike (sidomos pas moshës 40 vjeç), madje edhe nëse nuk ka simptoma.

 

Faktorët e rrezikut që shtojnë propabilitetin e shfaqjes së sëmundjes janë:

• Mosha (veçanërisht mbi 35 vjeç)
• Faktorët gjenetikë (histori familjare e glaukomës)
• Diabeti
• Anemia
• Tensioni i lartë ose i ulët i gjakut (HTA)
• Miopia e lartë
• Hipermetropia e lartë
• Migrena
• Përdorimi i kortikosteroideve për periudha të gjata
• Dëmtimet fizike në sy